TATARLAR YA DA TATAR TÜRKLERİ

TATARLAR YA DA TATAR TÜRKLERİ

Daha çok Rusya Federasyonu içerisinde yaşayan Türk halkı. Günümüzde Rusya Federasyonu içinde yer alan Tataristan Cumhuriyeti‘ndeki Volga Tatarları, Ukrayna‘ya bağlı Kırım Özerk Cumhuriyeti‘ndeki Kırım Tatarları gibi etnik gruplar kendilerini Tatar olarak adlandırmaktadır. Bunun dışında Çin Halk Cumhuriyeti‘nin azınlıklarından biri olan Tatarlar da bilinmektedir. Rusya, Ukrayna, Polonya, Moldova, Litvanya, Belarus,Bulgaristan, Çin, Kazakistan, Romanya, Türkiye ve Özbekistan gibi ülkeler Tatarlar’ın yaşadıkları yerlerdir.

“Tatar” sözcüğü, çeşitli zamanlarda değişik anlamlarda kullanılmıştır. Ruslar, yüzyıllar boyunca Rusya Avrupası’nda yaşayan Türk soylu Müslümanlar için, Batılı yazar ve araştırmacılar, Türkistan’da ve Karadeniz‘in kuzeyinde yaşayan Türkler için, Osmanlılar ise, on altıncı yüzyıldan başlayarak Kuzey Türkleri için kullanmışlardır.

Tatar ve Türk kavimleri ilişkisi

Alm. Tatar (-in f) (m), Fr. Tartare (m), İng. Tatar. Muhtelif zamanlarda, muhtelif mânâlarda kullanılan Tatar kelimesine ilk olarak Orhun kitâbelerinde İstemi Han’ın bir törenine gelenler listesinde rastlanmaktadır. Aynı şekilde Kültegin ve Bilge Kağan kitâbelerinde de Tatarlar çeşitli vesîlelerle anılır. Bu kitâbelerde Otuz-Tatarlar olarak geçen kavim, Göktürk ve Uygur kitâbelerinde Dokuz-Tatarlar şeklinde geçer. Bayan-Çur Kağan kitâbesinde Uygurlar’la Tatarlar’ın yaptıkları savaşlar anlatılır.

Tatarlar’ın Asya’dan batıya yayılmaları iki dalga hâlinde olmuştur. İlki Atilla zamânındaki savaşlar esnâsında batıya gitmişlerse de, çoğunluğu geriye dönmüş ve bir kısmı, Kuzey Kafkasya ve Karadeniz’de Bulgar birliğini kurmuşlar. Altıncı asırda bu birlik dağılmış ve Balkanlara doğru göçmüşlerdir. İkinci dalga ise Cengiz Han’ın savaşları esnâsında vukû bulmuştur. Moğol İmparatorluğunun dağılmasından sonra, batıya gelen Türk çoğunluklu Tatarlar, Altınordu Devletini kurmuşlardır.

Tatarlar’ın soyu hakkındaki araştırmalar bitmemekle beraber Tatarlar Türkler’in Kıpçak boyundan gelmektedirler.

Tatar kökenli halklar ve Tatar boyları

Bazı Çin kaynaklarına göre Tatarlar, bulundukları bölgeler, sosyal ve askeri yaşayış şekilleriyle farklılık göstermektedirler.

Kırım Tatarları

Volga-Ural Tatarları

Astrakhan Tatarları

Sibirya Tatarları

Ak Tatarlar

Çin sınırına yakın bölgede yaşarlar. Düzgün giyimli, medeni ve aile düzeni olan insanlardı. Uzun yıllar Uygur Türkleri ile iç içe yaşamışlardır. Gelenekleri, Türkistan‘da yaşayan Türk topluluklarının gelenekleriyle birebir örtüşmektedir.

Kara Tatarlar

(Çuvaşlar) Türkistan’ın kuzeyinde, Çin sınırından uzak bölgelerde yaşamaktaydılar. Bir rivayete göre Cengiz Han‘ın ataları olduğu düşünülmektedir. Çok ilkel bir hayat sürerler ve Çinliler tarafından Türkler’den ayrı bir yapıya sahip olduğunu belirtmek için Kara Tatar adı ile adlandırılırlardı. Kırmızı yüzlü, büyük yanaklı, kirpikleri ve sakalları çok seyrek, belden yukarısı kısa, bacakları uzun, dolgun vücutlu insanlardı.

Kara Tatarlar Tataristan üzerinden önce Özbekistan’a sonrada Kırım’a geçtikleri rivayet edilir. Kırım’dan Türkiye’ye inen Kara Tatarlar İç Anadolu’ya özellikle de Konya’ya yerleşmişlerdir.

Osmanlı Ordusu ile İlişkiler

Tatar Savaşçılar, 1800’lü yıllarda Osmanlı ordusundaki Deliler adlı askeri birliğin dağılmasından sonra o boşluğu doldurmak amacı ile orduya alınmışlardır.

Tatarlar, Fatih döneminde Kırım hanlığının Osmanlı ordusunun asli kuvvetlerinden biri haline gelmişlerdir.Sultan sefere çıktığında Kırım Hanlığından önemli sayıda savaşçıdan oluşan birlik Osmanlı ordusuna katılır ve sultanın emrinde özellikle vur kaç görevi yapan ve ana savaş öncesinde düşman kuvvetlerini yıldıran işlevi olan savaş birlikleriydi. Tatarlar usta at binicileriydi, dayanıklı atlarıyla kısa sürelerde uzun mesafeleri katedip anî baskınlar vermeleriyle ünlüydüler.

Türkiye’de Tatarlar

Osmanlı’nın yıkılması ve Karadeniz’in kuzey taraflarının Rus idaresine girmesinden sonran Balkanlar’dan, Kırım’dan, Kafkasya’dan ve Kazan çevresinden Türkiye’ye doğru göç yaşanmıştır. Türkiye’de yaşayan toplam Tatar nüfusu hakkında kesin bir bilgi yoktur. Eskişehir, Bilecik, Trabzon, Ordu, Kütahya, Manisa, Ankara,Kırıkkale, Amasya,Ceyhan, Ardahan, İstanbul, Bursa, Balıkesir, Bolu, Isparta‘nın Konya‘ya yakın kesimleri, Konya ve Mersin (Gülnar) bölgelerinin bazı köy ve kasabalarında Tatarlar mevcuttur.